ჰულაგუ-ხანი

	ჰულაგუ-ხანი
	;
ჰულაგუიანეფიშ სახენწჷფოშ მაართა ილხანი
პოსტის გერინაშ ბორჯი
	1256 – 8 ფურთუთა, 1265
წიმოხონი	სახენწჷფოქ გიჭყჷ
მონძე	აბაღა-ხანი
ნაღურა	8 ფურთუთა, 1265 (47 წანერი); ზერინე-რუდი
ნთხორუ აბანი	შაჰიშ კოკი, ურმიაშ ტობა
მუმა	ტოლუი
ნანა	სორღაქტან ბექი
ალმასქუ	გუიუქ-ხათუნი; დოქუზ-ხათუნი; ქუთუი-ხათუნი; დო შხვეფი
სქუალეფი	აბაღა-ხანი; აჰმედ თოგუდანი; ქონქურთაი; მენგუ-თიმური; დო შხვეფი
რელიგია	ბუდიზმი

ჰულაგუ-ხანი (დ. დოხოლაფირო 1217 — ღ. 8 ფურთუთა, 1265) — მონღოლი მამართალი, ნამუქჷთ ქიდიჸუნუ ბჟადალი აზიაშ კაბეტი ნორთი დო დარსხუ ჰულაგუიანეფიშ სახენწჷფო, ბორჯიგინეფიშ კლანიშ წჷმმარინაფალი. რდჷ ჩინგიზ-ყაენიშ მოთა, ტოლუიშ სქუა, არიქ-ბუღაშ, მუნქეშ დო ყუბილაიშ ჯიმა.

ჰულაგუქ დებადჷ დოხოლაფირო 1217 წანას. თიში ბაღანობაშ დო ახალნორდობაშ გეშა ბრელი მუთუნი ვარე რჩქინელი. 1251 წანას, ჰულაგუშ ჯიმაქ მუნქექ გინირთჷ მონღოლეფიშ იმპერიაშ ხაკანო. მუნქექ ჰულაგუს კაბეტი არმია ჩაბარჷ დო ქუდავალჷ ოურდუმე კამპანიეფიშ წარმება ობჟათე-ბჟადალი აზიაშ მუსულმანური სახენწჷფოეფიშ მეხჷ. ჰულაგუშ ოურდუმე ექსპედიციაშ ღანკი რდჷ ლურეფიშ, ასასინეფიშ, აბასიანეფიშ სახალიფოშ, აიუბიდეფიშ დო მამლუქეფიშ სასულთანოშ დოჸუნაფა დო მოჯალაგუა. ჰულაგუქ ოურდუმე კამპანია წიმიჭყჷ 1253 წანას. თიქ 1255 წანას ქიმერთჷ მავერანაჰრიშა, დამარცხჷ ლურეფი დო 1256 წანას ასასინეფი. ასასინეფქ ალამუტიშ ჯიხა ჩაბარეს ჰულაგუს ლჷმაშ უმუშო.

1258 წანას ჰულაგუქ გემშეჭკირჷ დო გეჭოფუ ბაღდადი. მონღოლეფქ გორჩვეს ბაღდადი, დოჸვილეს ანთასობათ მახორუ დო გეგთარაგვეს აბასიანეფიშ სახალიფოშ ეკონია ხალიფა ალ-მუსთასიმი. აბასიანეფიშ მოჯალაგუაშ უკულ, ჰულაგუქ გემშეჭკირჷ სირიაშა. მონღოლეფქ ქიდეკინეს დიო ალეპო დო უკულ დამასკო. ჸათე მიშაჭკირუეფით მიჯალაგჷ აიუბიდეფიშ მართუალაქ. ჰულაგუქ, 1260 წანას დაჸვილაფუ ეკონია აიუბიდი სულთანი ალ-ნასირ იუსუფი. ბაღდადიშ დო დამასკოშ ეჭოფუაშ უკულ, ჰულაგუს ულამუდჷ ოურდუმე კამპანიაშ დოჭყაფა მამლუქეფიშ სასულთანოშ მეხჷ. თიქ მამლუქი სულთანი ქუთუზიშა ელჩი ქაჯღონჷ დო მოთხუ კაიროშ ჩაბარება. მარა უკულ ჰულაგუს მონღოლეთიშა აჸუ ოულარქ, სოდეთ მუნქეშ ღურაშ უკულ გინმოჭყორდუდჷ მონძეობაშ ოკითხუ. ჰულაგუქ ჯარი ართი-ართი მანჯღვერთარს კითბუქას ჩაბარჷ. ჸათე ბორჯიშო ქუთუზიქ აკოშაყარუ დოხოლაფირო 20,000 ჯარიშკოჩი დო პალესტინაშა გემშეჭკირჷ. ქუთუზის ქალუდირთჷ სირიაშ მამლუქეფიშ ხემანჯღვერქ ბეიბარსიქ, ნამუთ მონღოლეფს ონტერუდჷ დო ნჯარიშ ეშაღალას ოცადუდჷ. გინმაჭყვიდალი ლჷმაქ მამლუქეფს დო მონღოლეფს შქას, მოხვადჷ 1260 წანაშ 3 ეკენიას, აინ ჯალუთიშ წყურგილეშ გოხოლუას.

ლჷმას, ბეიბარსიშ მამლუქეფქ გიმირინეს ქჸათი-ინტიშ ტაქტიკა. ბეიბარსიქ დო ქუთუზიქ ჯარეფიშ შანულამი ნორთი ლაკადეფს დატყობინეს დო ოცადუდეს მონღოლეფიშ მიშატყურაფას. ბურჯაფიშ მიმალობას, მუჟამსჷთ ეგვიპტარეფქ კინ უკახალე დიკინესინჷ, კითბუქაქ გინოჭყვიდჷ რსული ნძალეფით მენტება. მუჟამსჷთ მონღოლეფქ ლაკადეფს დეხოლესინჷ, ეგვიპტარეფქ ოფულაშეშე გეგთორთეს დო მონღოლეფს ხასჷლეფიშე ქიგიაშქვეს. ათე ბორჯის ქუთუზიქ მუში მალიმარეფით, ქიგიაშქვუ მონღოლეფიშ უკახალენი ფლანგის. მამლუქეფქ ინძალეს დო კონწარო დამარცხეს მონღოლეფი. ლჷმას დოჸვილეს კითბუქა ხოლო. ჸათე გომორძგუათ მამლუქეფქ გაჩერეს მონღოლეფიშ ექსპანსია.

ჰულაგუქ მუში სახენწჷფოს 1262 წანას დართჷ. უკულ თინა ოცადუდჷ ახალი ლესქერობაშ მონწყუალას მამლუქეფიშ მეხჷ, მარა მალას ქიდიჭყჷ ლჷმაქ ორქოშ ურდუმიშ ყაენი ბერქაწკჷმა. ლჷმეფი იბურჯანდჷ უმოსო კავკაციონიშ გვალეფიშ გოხოლუას. გომორძგუაშა ნამთინს ვემიაჭირინუ. ჸათე კონფლიქტიქ გინირთჷ მონღოლეფიშ გოართოიანაფილი იმპერიაშ აკოციმაშ ართ-ართი ბაძაძო.

ჰულაგუს დიპლომატიური ურთიართალა უღჷდჷ ევროპალი მონარქეფიწჷმა დო ოცადუდჷ ფრანკულ-მონღოლური ალიანსიშ დორსხუაფას მუსულმანეფიშ მეხჷ. მარა ჸათე ცადებეფს მუთუნნერი სერიოზულო შედეგი ვამუღალუ. ჰულაგუქ ღურუ 1265 წანაშ ფურთუთას, წყარმალუ ზერინე-რუდიშ წყარპიჯის. დასაფულეს ურმიაშ ტობაშ ართ-ართი კოკის. ჰულაგუშ სასაფლაშა მეგორაფილი ვარე. ჰულაგუშ ღურაშ უკულ ილხანიშ ხვისტაშა ეშართჷ თიში სქუაქ აბაღაქ.

ლიტერატურა[რედაქტირაფა | წყუშ რედაქტირაფა]